بومی‌سازی الگوی NEWater سنگاپور در ایران با تکیه بر فناوری غشا و اصلاح حکمرانی آب

مقدمه

ایران، به عنوان کشوری با اقلیم خشک و نیمه‌خشک، سال‌هاست که با چالش جدی مدیریت منابع آب و خشکسالی‌های متوالی روبه‌رو است. همان‌طور که هاشم امینی، مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور تأکید کرده، بازچرخانی و استفاده مجدد از آب، امروزه نه‌تنها یک راهکار، بلکه یک ضرورت است تا وابستگی به منابع آب زیرزمینی و سطحی کاهش یابد (به نقل از ایرنا). این حرکت به سمت منابع آب نامتعارف و بازچرخانی آن، به یک اولویت استراتژیک برای تضمین امنیت آبی تبدیل شده است (طبق گزارش خبرگزاری ایرنا). در سطح جهانی، الگوی «NEWater» سنگاپور به عنوان یک راهبرد موفق در حوزه فناوری آب، نمونه‌ای درخشان از تبدیل پساب تصفیه‌شده به آب با کیفیت شرب و تأمین‌کننده بخش قابل‌توجهی از نیازهای ملی است (طبق داده‌های منبع سنگاپوری). موفقیت سنگاپور نشان می‌دهد که بازچرخانی آب صرفاً یک اقدام زیست‌محیطی نیست، بلکه یک دکترین امنیت آبی کامل است که بر پایه فناوری غشا پیشرفته، اراده سیاسی قوی و پذیرش عمومی بنا نهاده شده است. این گزارش تحلیلی از سوی مرکز بینش آب ایران تلاش دارد تا ضمن معرفی ابعاد موفقیت NEWater، پتانسیل‌های داخلی ایران در نوآوری و توسعه فناوری آب را بررسی کرده و مهم‌ترین موانع ساختاری حکمرانی آب برای بومی‌سازی این الگو را ارزیابی نماید.

نکات کلیدی

• مدل NEWater سنگاپور که ستون سوم استراتژی «چهار شیر ملی» است، بر استفاده از فناوری غشا (شامل ریزپالایش، اسمز معکوس (RO) و ضدعفونی UV) تأکید دارد و هدف آن تأمین تا ۵۵ درصد از نیاز آبی سنگاپور تا سال ۲۰۶۰ است (بر اساس گزارش‌های فنی منبع سنگاپوری وADB).
• ظرفیت فعلی تصفیه فاضلاب شهری در ایران در حال حاضر ۶.۲ میلیون مترمکعب در شبانه‌روز است و طبق طرح‌های توسعه‌ای، این عدد تا پایان برنامه هفتم و تا سال ۱۴۰۷ باید به ۸ میلیون مترمکعب افزایش یابد (طبق گزارش خبرگزاری مهر و عصر ایران).
• شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی با توسعه نوآوری‌های بومی، موفق به تولید غشاهای اولترافیلتراسیون (UF) شده‌اند که این دستاورد در زنجیره فناوری آب، سالانه بین ۳۰ تا ۴۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی برای کشور به همراه دارد (بر اساس گزارش خبرگزاری دانشجو).
• موانع کلیدی در مسیر ارتقاء بازچرخانی، فنی نیست، بلکه ریشه در مشکلات حکمرانی آب غیریکپارچه، تضاد منافع سازمانی و به‌ویژه قیمت‌گذاری یارانه‌ای آب و انرژی دارد که انگیزه بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در فناوری آب پیشرفته را از بین برده است (تحلیل اندیشکده تدبیر آب و دنیای اقتصاد).
• مدیریت منابع آب در ایران برای عبور از بحران آب و تضمین امنیت آبی نیازمند اصلاح بنیادین در رویکردهای تعرفه‌گذاری و حمایت متمرکز از فناوری آب بومی، به خصوص در بخش غشاهای اسمز معکوس (RO)، است.

NEWater: فراتر از فناوری آب، یک دکترین امنیت ملی

مدل NEWater در سنگاپور یک نمونه عالی از این دیدگاه است که چگونه فناوری آب می‌تواند مستقیماً به تقویت امنیت آبی و استقلال ملی منجر شود. سنگاپور از بدو تأسیس به شدت وابسته به واردات آب از همسایه خود، مالزی، بود که این وابستگی را یک تهدید جدی علیه امنیت ملی و امنیت آبی خود می‌دید (به گزارش خبرگزاری ایرنا). در پاسخ به این چالش، دولت سنگاپور استراتژی جامع «چهار شیر ملی» را طراحی کرد که NEWater، به عنوان ستون سوم آن، برای تأمین آب از منابع داخلی حیاتی شد (طبق داده‌های منبع سنگاپوری وبانک توسعه آسیا). این رویکرد، بازچرخانی آب را از یک راه‌حل محلی به یک پروژه زیرساختی ملی ارتقا داد.

فناوری قلب تپنده NEWater، یک فرآیند چندمرحله‌ای است که تضمین‌کننده کیفیت فوق‌العاده بالای آب تولیدی است (طبق اطلاعات ویکی‌پدیا). این فرآیند با تصفیه اولیه فاضلاب آغاز شده و سپس آب از سه سدّ تصفیه پیشرفته عبور می‌کند: ریزپالایش (Microfiltration) یا اولترافیلتراسیون (UF) برای حذف مواد معلق، کلوئیدی و باکتری‌ها؛ سپس اسمز معکوس (RO) برای حذف ویروس‌ها، نمک‌های محلول و مولکول‌های آلی ریز؛ و در نهایت، ضدعفونی با اشعه فرابنفش (UV) برای اطمینان کامل از عدم وجود میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا (بنا بر گزارش‌های ویکی‌پدیا و منبع سنگاپوری). نتیجه این فرآیند، آب فوق‌تمیزی است که از استانداردهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) نیز فراتر می‌رود و می‌تواند برای مصارف صنعتی حساس یا حتی پس از اختلاط با آب سد، وارد چرخه آب شرب شود (طبق داده‌های منبع سنگاپوری وبانک توسعه آسیا). سنگاپور با این دکترین، توانست نیاز آبی خود را تا سال ۲۰۱۰ تا ۳۰ درصد و تا سال ۲۰۲۰ تا ۴۰ درصد تأمین کند و هدف‌گذاری نهایی آن رسیدن به ۵۵ درصد تقاضای آب تا سال ۲۰۶۰ است (به نقل از منبع سنگاپوری وبانک توسعه آسیا).

فراتر از ابعاد فنی، سنگاپور اهمیت حکمرانی ارتباطی برای کسب مقبولیت عمومی را درک کرد. دولت با برگزاری کمپین‌های گسترده آموزشی، نمایشگاه‌ها و توزیع آب NEWater در بطری‌ها در مراسم‌های ملی، این طرح را با ۹۸ درصد پذیرش عمومی مواجه ساخت (بر اساس نظرسنجی مستقل *فوربز ریسرچ* در سال ۲۰۰۲ که در یک مقاله علمی منتشر شد و همچنین گزارشانجمن جهانی آب). این اقدامات نشان دادند که برای حرکت به سمت استفاده غیرمستقیم از پساب در شرب، همانطور که در الگوی NEWater انجام می‌شود، باید مدیریت منابع آب به طور فعالانه با جامعه ارتباط برقرار کرده و مفهوم بازچرخانی را به یک موضوع غرور ملی و تضمین‌کننده امنیت آبی پیوند دهد تا بر موانع روانشناختی غلبه کند.

ظرفیت‌های بومی ایران در مدیریت منابع آب و نوآوری فناوری

ایران، با وجود مواجهه با بحران آب شدید، در سال‌های اخیر گام‌های مهمی در توسعه زیرساخت‌های مدیریت منابع آب نامتعارف برداشته است که پتانسیل قابل توجه کشور برای بومی‌سازی فرآیندهای بازچرخانی و توسعه فناوری آب را نشان می‌دهد. بر اساس اخبار حوزه آب منتشر شده و به نقل از سید مرتضی احتشامی، مدیر کل دفتر بهره‌برداری فاضلاب آبفا، ظرفیت تصفیه‌خانه‌های فاضلاب کشور در حال حاضر ۶.۲ میلیون مترمکعب در شبانه‌روز است (خبرگزاری مهر). طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده و مشارکت بخش غیردولتی، قرار است این ظرفیت تا پایان برنامه هفتم توسعه در سال ۱۴۰۷ به ۸ میلیون مترمکعب افزایش یابد (همان منبع و عصر ایران).

در کلان‌شهرها نیز روند توسعه زیرساخت‌های بازچرخانی سرعت گرفته است. برای مثال، در تهران، سال گذشته بیش از ۳۹۰ میلیون مترمکعب پساب تصفیه‌شده تولید شده که بخش عمده آن به صنایع و آبیاری فضای سبز اختصاص می‌یابد (به گزارش خبرگزاری ایرنا). همچنین، در جنوب‌شرق استان تهران، پروژه‌های جدیدی مانند تصفیه‌خانه پاکدشت با ظرفیت ۴۵ هزار مترمکعب در شبانه‌روز در حال تکمیل هستند. در این باره، محسن اردکانی، مدیرعامل آبفای استان تهران پیش‌بینی کرده است که با تکمیل این طرح‌ها، میزان برخورداری از سامانه دفع فاضلاب بهداشتی در شهرستان‌های پاکدشت، پیشوا، ورامین و قرچک طی سه سال آینده از ۶ تا ۷ درصد کنونی، به ۶۰ درصد افزایش یابد (اظهارات در خبرگزاری ایسنا). این اقدامات زیرساختی، پایه‌ای ضروری برای استفاده از پساب پایدار در بخش‌های صنعتی و کشاورزی صنعتی را فراهم می‌سازند.

توانمندی‌های داخلی در حوزه فناوری آب، به‌خصوص فناوری غشا، یک مزیت استراتژیک برای بومی‌سازی مدل‌های تصفیه پیشرفته محسوب می‌شود. شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی توانسته‌اند به نوآوری در تولید ماژول‌ها و غشاهای الیاف میان‌تهی اولترافیلتراسیون (UF) دست یابند و خود را به عنوان تنها تولیدکننده این نوع غشا در خاورمیانه معرفی کنند. این خودکفایی در یک عنصر کلیدی فناوری آب، وابستگی به واردات را کاهش داده و می‌تواند سالانه بین ۳۰ تا ۴۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی به همراه داشته باشد (طبق اعلام مرتضی صادقی، مدیر تحقیق و توسعه شرکت توکا پارسیان پیشرو در خبرگزاری دانشجو). علاوه بر این، نوآوری‌های دیگری نیز در حال شکل‌گیری است؛ پژوهشگران دانشگاه تهران در حال توسعه غشاهای کربنی برای تصفیه تخصصی پساب‌های آبزی‌پروری هستند (لینک یوتیوب دانشگاه تهران)، و یک شرکت خلاق ایرانی نیز از اختراع آب شیرین‌کن‌های نسل جدید «بدون غشا» با استفاده از روش رزونانس مولکولی خبر داده که راندمان ۹۵ درصدی در شیرین‌سازی آب شور دارد (گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت). این دستاوردها نشان‌دهنده توانمندی بومی برای اجرای پیچیده‌ترین فرآیندهای فناوری آب در صورت وجود حمایت‌های مالی و ساختاری مناسب است.

بن‌بست حکمرانی آب و اقتصاد یارانه‌ای در برابر فناوری

با وجود ظرفیت‌های فنی قابل توجه در حوزه فناوری غشا و نوآوری‌های مرتبط، بزرگترین موانع در مسیر بومی‌سازی کامل یک مدل موفق بازچرخانی مانند NEWater، نه در بخش فنی، بلکه در حوزه‌های حکمرانی آب و ساختار اقتصادی نهفته است. این موانع ساختاری، اجرای موفق سیاست‌های مدیریت منابع آب را با چالش روبه‌رو می‌سازد.

یکی از اساسی‌ترین این موانع، قیمت‌گذاری غیرواقعی و بسیار پایین آب و انرژی است. پایین بودن نرخ آب، که سید مرتضی احتشامی آن را عامل «اسراف و کاهش انگیزه برای سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های فاضلاب» دانسته است (به نقل از خبرگزاری مهر)، عملاً مشوقی برای سرمایه‌گذاری در فناوری آب پیشرفته باقی نمی‌گذارد. تصفیه پیشرفته پساب، به ویژه با استفاده از اسمز معکوس (RO)، فرآیندی شدیداً پرمصرف از نظر انرژی است (مطابق گزارش دنیای اقتصاد). در شرایط فعلی که قیمت انرژی یارانه‌ای است، هزینه واقعی بهره‌برداری پنهن می‌ماند؛ اما اگر تعرفه‌ها واقعی شوند، این هزینه‌ها به بخش قابل‌توجهی از مخارج بهره‌برداری تبدیل خواهند شد و توجیه اقتصادی طرح‌ها را زیر سوال می‌برند.

از منظر حکمرانی آب، ساختار موجود دچار شکاف‌های بنیادین است. کارشناسان حوزه‌ آب به وجود «هشت شکاف اصلی» در نظام حکمرانی آب ایران اشاره کرده‌اند که شامل عدم یکپارچگی بین‌بخشی، تضاد منافع سیاست‌گذاران و غلبه سیاست‌های کلان مانند امنیت غذایی بر ملاحظات منابع آب است (برگرفته از پژوهش اندیشکده تدبیر آب). این نبود یکپارچگی، مانع از اجرای سیاست‌های قاطع و فرابخشی مدیریت منابع آب می‌شود. علاوه بر این، قوانین مبنایی حوزه آب، مانند قانون توزیع عادلانه آب مصوب ۱۳۶۱، نیازمند بازنگری اساسی برای انطباق با واقعیت‌های بحران آب کنونی هستند (تأکید یک حقوقدان و مدرس دانشگاه در خبرگزاری میزان). این عدم اصلاح ساختارها سبب شده است که با وجود الزامات قانونی (مطابق قانون برنامه هفتم توسعه) (الزامات قانونی طبق خبرگزاری ایرنا)، صنایع بزرگ (مانند صنعت فولاد) همچنان به سمت استفاده از آب خام تمایل داشته باشند، زیرا سرمایه‌گذاری در تصفیه‌خانه‌های پیشرفته پساب صنعتی، هزینه‌های اولیه گزاف (۱۰$ تا ۲۰ میلیون دلار) و دوره بازگشت سرمایه طولانی (۱۵ تا ۲۵ سال) دارد (تحلیل دنیای اقتصاد).

تحلیل اختصاصی تیم Water Insight Hub – مرکز بینش آب ایران

مرکز بینش آب ایران بر این باور است که برای تبدیل ظرفیت‌های اسمی بازچرخانی به یک راهبرد واقعی امنیت آبی، که بتواند از مدل موفق NEWater الگوبرداری کند، تمرکز بر سه محور عملیاتی ضروری است: ارتقاء کیفی فناوری آب، اصلاح ساختار حکمرانی آب و ایجاد مدل‌های مالی پایدار. این رویکرد، بومی‌سازی NEWater را از یک رؤیای فنی صرف به یک واقعیت اقتصادی و مدیریتی تبدیل خواهد کرد.

در حوزه فناوری آب، با وجود دستاورد نوآوری در تولید غشاهای اولترافیلتراسیون (خبر خبرگزاری دانشجو)، باید توجه داشت که برای تأمین نیاز آب صنایع بزرگ و کلان‌شهرها، رسیدن به کیفیت آب فوق‌تمیز ضروری است. این امر مستلزم تسلط بر تولید انبوه غشاهای اسمز معکوس (RO) با مصرف انرژی پایین است. پساب‌های صنعتی پیچیده، حاوی فلزات سنگین و آلاینده‌های خاص هستند که تصفیه آن‌ها با سیستم‌های RO شدیداً انرژی‌بر است (به تأکید دنیای اقتصاد). بنابراین، مدیریت منابع آب باید دو راهبرد فناورانه را دنبال کند: اول، اختصاص بودجه پژوهشی به شرکت‌های دانش‌بنیان برای توسعه نسل جدید غشاهای RO مقاوم و با راندمان بالاتر، و دوم، الزام صنایع آب‌بر به تلفیق زیرساخت‌های تصفیه پیشرفته خود با انرژی‌های تجدیدپذیر. این کار، با تأمین انرژی مورد نیاز تصفیه‌خانه‌های پیشرفته (که در صورت واقعی شدن قیمت انرژی، پرهزینه خواهند بود)، پایداری عملیاتی را تضمین کرده و اثر یارانه انرژی را کاهش می‌دهد. همچنین، نوآوری‌های ایرانی در حوزه آب شیرین‌کن‌های بدون غشا (گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت) باید با حمایت‌های جدی به مقیاس صنعتی برسند تا وابستگی به واردات تجهیزات گران قیمت را به طور کامل قطع کنند.

در بعد حکمرانی آب، مهم‌ترین گام، اصلاح ساختار معیوب قیمت‌گذاری است. پایین بودن نرخ آب، سرمایه‌گذاری مجدد را غیرممکن می‌سازد (همان‌طور که خبرگزاری مهر گزارش داد). همان‌طور که دکتر مصطفی قادری حاجت (دانشیار جغرافیای سیاسی) در انجمن ژئوپلیتیک ایران پیشنهاد کرده است، تعیین تعرفه‌های جدید آب صنعتی و اعمال مالیات تصاعدی برای مصرف‌کنندگان پرمصرف در مناطق تحت بحران آب، تنها راه هدایت سرمایه‌گذاران به سمت فناوری آب کم‌مصرف و بازچرخانی است. همچنین، باید با الگوبرداری از عزم سیاسی سنگاپور که NEWater را به یک دکترین امنیت ملی تبدیل کرد (طبق گزارش انجمن جهانی آب)، وزارتخانه‌های درگیر (نیرو، صنعت، بهداشت) را تحت یک ساختار یکپارچه حکمرانی آب قرار داد تا تضاد منافع بخشی، مانع از اجرای سیاست‌های مدیریت منابع آب نشود (اشاره به شکاف‌های اندیشکده تدبیر آب).

مرکز بینش آب ایران تأکید می‌کند که بدون اقدام قاطع در این دو جبهه (فناوری و حکمرانی)، هرگونه توسعه کمی در ظرفیت تصفیه‌خانه‌ها، تنها به تولید پساب با کیفیت پایین یا متوسط منجر خواهد شد که قادر به رفع نیازهای فزاینده صنایع و تقویت امنیت آبی کشور در بلندمدت نخواهد بود. این تحول، نیازمند تغییر بنیادین در رویکرد به آب، نه فقط به عنوان یک منبع، بلکه به عنوان یک سرمایه ملی حیاتی است (به تأکید مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در خبرگزاری ایرنا).

سوالات متداول (FAQ)

بازچرخانی فاضلاب شهری چیست و چرا برای مدیریت منابع آب ایران حیاتی است؟

بازچرخانی فاضلاب به فرآیند جمع‌آوری، تصفیه پیشرفته و استفاده مجدد از پساب تصفیه‌شده شهری یا صنعتی اشاره دارد. در اقلیم خشک و نیمه‌خشک ایران که با بحران آب و خشکسالی‌های متوالی مواجه است، بازچرخانی آب نه‌تنها یک راهکار مدیریتی، بلکه یک ضرورت برای تضمین امنیت آبی در آینده است (به گفته هاشم امینی، مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در خبرگزاری ایرنا).

سید مرتضی احتشامی، مدیرکل دفتر بهره‌برداری فاضلاب آبفا، در این خصوص اظهار داشته است که: «جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب شهری افزون بر الزامات زیست‌محیطی و بهداشتی، می‌تواند به‌عنوان یکی از منابع تأمین آب نامتعارف در مصارف صنعتی و کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد» (به نقل از خبرگزاری مهر). در حال حاضر، ظرفیت تصفیه‌خانه‌های فاضلاب کشور حدود ۶.۲ میلیون مترمکعب در شبانه‌روز است و دولت هدف‌گذاری کرده است که این ظرفیت را به ۸ میلیون مترمکعب تا پایان برنامه هفتم توسعه افزایش دهد (طبق آمار خبرگزاری مهر). با توجه به تولید سالانه صدها میلیون مترمکعب پساب در کلان‌شهرها (مانند تهران با بیش از ۳۹۰ میلیون مترمکعب در سال گذشته) (آمار خبرگزاری ایرنا)، بازچرخانی می‌تواند بخش قابل‌توجهی از نیازهای آبی غیرشرب را پوشش دهد و به تقویت امنیت آبی مناطق شهری کمک کند.

تفاوت کلیدی NEWater سنگاپور با بازچرخانی فاضلاب فعلی در ایران چیست؟

تفاوت اصلی در هدف‌گذاری کیفی و سطح فناوری آب مورد استفاده است. در سنگاپور، هدف نهایی از تولید NEWater، دستیابی به آب با کیفیت فوق‌تمیز و قابل شرب است که از استانداردهای سختگیرانه سازمان بهداشت جهانی (WHO) فراتر می‌رود. NEWater با استفاده از یک فرآیند چندسدی ایمنی شامل ریزپالایش، اسمز معکوس (RO) و ضدعفونی فرابنفش تولید می‌شود تا «فوق‌تمیز و ایمن برای نوشیدن» باشد (طبق گزارش‌های ویکی‌پدیا و منبع سنگاپوری).

در مقابل، در ایران، اگرچه استفاده از پساب تصفیه‌شده در برخی شهرهای بزرگ برای آبیاری فضای سبز و مصارف صنعتی رایج است (طبق داده‌های سایت فراب زیست)، اما سطح تصفیه معمولاً در مراحل اولیه و ثانویه باقی مانده و هدف‌گذاری اصلی، استفاده غیرشرب است. تصفیه در ایران هنوز به ندرت به درجه‌ای می‌رسد که بتواند آب با خلوص بسیار بالا را تأمین کند. بومی‌سازی NEWater مستلزم سرمایه‌گذاری گسترده در فناوری غشا (به‌ویژه RO) و همچنین ارتقاء زیرساخت‌های جمع‌آوری و انتقال پساب است تا کیفیت پساب به سطح NEWater برسد. باید تاکید کرد که موفقیت NEWater مدیون عزم سیاسی قوی بود که آن را به یک ابزار امنیت ملی تبدیل کرد، موضوعی که در ایران هنوز در سطح سیاست‌گذاری‌های روزمره مدیریت منابع آب باقی مانده است (به تأکید یک گزارش جهانی آب).

بزرگترین چالش‌های حکمرانی آب و اقتصادی که مانع از توسعه فناوری آب پیشرفته در ایران می‌شود کدامند؟

بزرگترین موانع در توسعه فناوری آب پیشرفته و بومی‌سازی مدل‌هایی نظیر NEWater در ایران، ماهیت ساختاری دارند که به طور مستقیم با حکمرانی آب در ارتباط است. کارشناسان به وجود «هشت شکاف اصلی» در این ساختار اشاره کرده‌اند که شامل عدم یکپارچگی بین‌بخشی و تضاد منافع سیاست‌گذاران است (برگرفته از پژوهش اندیشکده تدبیر آب). همچنین، قانون توزیع عادلانه آب مصوب ۱۳۶۱ هنوز مبنای مدیریت منابع آب است و نیاز به بازنگری اساسی برای انطباق با واقعیت‌های بحران آب فعلی دارد (تأکید یک حقوقدان و مدرس دانشگاه در خبرگزاری میزان).

دومین چالش بزرگ، ساختار اقتصادی قیمت‌گذاری یارانه‌ای آب و انرژی است. پایین بودن نرخ آب، که سید مرتضی احتشامی از آن به عنوان عامل «اسراف و کاهش انگیزه برای سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های فاضلاب» یاد کرده است (گزارش خبرگزاری مهر)، عملاً انگیزه مالی برای سرمایه‌گذاری در نوآوری و استفاده از پساب تصفیه‌شده را از بین می‌برد. احداث تأسیسات تصفیه پیشرفته (مانند آنچه برای تصفیه پساب صنعتی مورد نیاز است) هزینه‌های سرمایه‌گذاری سنگین (بین ۱۰$ تا ۲۰ میلیون دلار) و دوره بازگشت سرمایه طولانی (تا ۲۵ سال) دارد (تحلیل دنیای اقتصاد).

نوآوری‌های داخلی در حوزه فناوری غشا چه نقشی در بومی‌سازی بازچرخانی و تقویت امنیت آبی دارند؟

نوآوری‌های داخلی، به ویژه در حوزه فناوری غشا، یک نقطه قوت حیاتی برای تقویت امنیت آبی ایران از طریق بازچرخانی هستند. موفقیت شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در تولید ماژول‌ها و غشاهای الیاف میان‌تهی اولترافیلتراسیون (UF)، یک دستاورد استراتژیک محسوب می‌شود که نه تنها وابستگی به واردات تجهیزات خارجی را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند ۳۰ تا ۴۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی سالانه به همراه داشته باشد (بر اساس اعلام مرتضی صادقی، مدیر تحقیق و توسعه شرکت توکا پارسیان پیشرو در خبرگزاری دانشجو). این فناوری غشا در زنجیره بازیافت پساب و تأمین آب تصفیه‌شده، نقش محوری دارد.

علاوه بر این، در حوزه‌های پژوهشی، شاهد توسعه فناوری آب‌های نوین دیگری نیز هستیم؛ از جمله غشاهای کربنی فوق‌پیشرفته برای تصفیه پساب‌های تخصصی آبزی‌پروری (تحقیقات دانشگاه تهران) و همچنین نسل جدید آب شیرین‌کن‌های بدون غشا با روش رزونانس مولکولی، که راندمان بسیار بالایی (۹۵ درصدی) در شیرین‌سازی آب شور نشان داده‌اند (گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت). این ظرفیت‌های نوآوری بومی، به شرط حمایت مالی و برطرف شدن موانع حکمرانی آب، می‌توانند ستون اصلی بومی‌سازی فرآیندهای پیچیده تصفیه و یک گام بلند در جهت تضمین امنیت آبی کشور باشند و از اتکای صرف به راهکارهای خارجی جلوگیری کنند.