در جهان امروز که محدودیت‌های منابع طبیعی به یکی از اصلی‌ترین چالش‌های بشر تبدیل شده است مفهوم دیپلماسی فناوری آب به عنوان یک راهکار نوین و استراتژیک برای عبور از بحران‌های ژئوپلیتیک و فنی مطرح می‌شود و این مفهوم فراتر از تعاملات سنتی سیاسی یا تجاری است زیرا بر پایه اشتراک دانش فنی ابزارهای دیجیتال و راهکارهای مهندسی برای حل معضل حیاتی کمبود آب بنا شده است و زمانی که از فناوری آب صحبت می‌کنیم دیگر تنها منظورمان لوله‌کشی‌های ساده یا سدسازی‌های بتنی عظیم نیست بلکه اشاره به مجموعه‌ای پیچیده از هوش مصنوعی سیستم‌های تصفیه پیشرفته نانو و همزادهای دیجیتال داریم که دانش آن در اختیار تعداد محدودی از کشورها یا شرکت‌های پیشرو قرار دارد و همین انحصار دانش و نیاز جهانی به آن بستری را فراهم می‌کند که کشورها بتوانند از طریق دیپلماسی فناوری آب روابط خود را بازتعریف کنند و به جای رقابت بر سر منابع فیزیکی بر سر اشتراک‌گذاری راه‌حل‌ها همکاری کنند که نمونه بارز این موضوع در تعامل میان سازمان آب سانتا کلارا در ایالات متحده و شرکت منابع آب کره جنوبی قابل مشاهده است که نشان می‌دهد چگونه یک قدرت جهانی مانند آمریکا برای حل چالش‌های زیرساختی خود به دانش فنی یک کشور آسیایی نیاز پیدا می‌کند و اینجاست که اهمیت یک رویداد آب تخصصی مشخص می‌شود زیرا این رویدادها مکان‌هایی هستند که در آن‌ها جرقه‌های اولیه این همکاری‌ها زده می‌شود و متخصصان می‌توانند فارغ از مرزهای سیاسی زبان مشترک تکنولوژی را پیدا کنند.

دیپلماسی فناوری آب در واقع استفاده از ابزار علم و فناوری در حوزه هیدرولوژی برای تقویت روابط بین‌المللی و حل مناقشات است و در حالی که در گذشته دیپلماسی آب عمدتاً بر سر تقسیم حق‌آبه رودخانه‌های مرزی یا مدیریت دریاچه‌های مشترک متمرکز بود امروز با ورود فناوری‌های نوین ماهیت این دیپلماسی تغییر کرده است و کشورها اکنون به دنبال تبادل داده‌ها و الگوریتم‌های مدیریت هوشمند هستند که می‌تواند بهره‌وری آب را بدون نیاز به منابع جدید افزایش دهد و این تغییر رویکرد باعث شده تا فناوری آب به یک کالای دیپلماتیک ارزشمند تبدیل شود که می‌تواند نفوذ نرم کشورها را افزایش دهد و برای مثال کره جنوبی با توسعه فناوری‌های پیشرفته در مدیریت هوشمند آب و معرفی آن‌ها در هر رویداد آب بین‌المللی توانسته است جایگاه خود را به عنوان یک پیشرو در این صنعت تثبیت کند و از این طریق روابط استراتژیک خود را با ایالت کالیفرنیا که خود مهد تکنولوژی جهان است گسترش دهد که این امر نشان‌دهنده قدرت دیپلماسی فناوری آب است که می‌تواند توازن قدرت را بر اساس دانش فنی بازآرایی کند.

نقش یک رویداد آب در این فرآیند حیاتی است زیرا رویدادهای تخصصی آب تنها نمایشگاه‌هایی برای عرضه پمپ و شیرآلات نیستند بلکه گردهمایی‌های استراتژیکی هستند که در آن‌ها سیاست‌گذاران و تکنوکرات‌ها به همگرایی می‌رسند و در حاشیه یک رویداد آب است که تفاهم‌نامه‌هایی مانند آنچه بین K-water و Valley Water امضا شد شکل می‌گیرند و این رویدادها ویترینی برای نمایش آخرین دستاوردهای فناوری آب هستند و به کشورها اجازه می‌دهند تا توانمندی‌های خود را به نمایش بگذارند و شرکای بالقوه را جذب کنند و در واقع یک رویداد آب موفق می‌تواند نقطه شروعی برای یک همکاری بلندمدت باشد که سال‌ها یا دهه‌ها به طول می‌انجامد و تأثیرات عمیقی بر امنیت آبی مناطق درگیر می‌گذارد و بنابراین نباید رویداد آب را تنها یک کنفرانس علمی دانست بلکه باید آن را به عنوان یک ابزار دیپلماتیک دید که در آن فناوری آب به عنوان زبان مشترک برای صلح و توسعه پایدار عمل می‌کند.

توسعه فناوری آب به ویژه در حوزه‌هایی مانند همزاد دیجیتال و هوش مصنوعی امکان مدیریت پیشگیرانه را فراهم می‌کند که این خود یکی از ارکان دیپلماسی فناوری آب است زیرا کشورها با اشتراک‌گذاری این فناوری‌ها به همسایگان یا شرکای خود کمک می‌کنند تا از وقوع فجایع زیست‌محیطی که می‌تواند به مهاجرت‌های اقلیمی و بی‌ثباتی منطقه‌ای منجر شود جلوگیری کنند و به عبارت دیگر صادرات فناوری آب نوعی سرمایه‌گذاری در امنیت ملی صادرکننده نیز محسوب می‌شود چرا که ثبات در کشورهای همسایه یا شریک تجاری به معنای ثبات در بازارهای جهانی و کاهش فشارهای سیاسی است و همکاری سانتا کلارا و کره جنوبی مثال خوبی است که نشان می‌دهد چگونه فناوری آب می‌تواند ریسک‌های ناشی از سدهای فرسوده و تغییرات اقلیمی را کاهش دهد و این کاهش ریسک خود به معنای افزایش امنیت اقتصادی برای شرکت‌های بزرگی است که در سیلیکون ولی فعالیت می‌کنند و وابستگی شدید به آب پایدار دارند.

در تحلیل عمیق‌تر دیپلماسی فناوری آب باید به این نکته توجه کرد که این نوع دیپلماسی بر خلاف دیپلماسی سنتی که اغلب بازی با حاصل جمع صفر است یک بازی برد-برد را ارائه می‌دهد و در یک رویداد آب که کشورها گرد هم می‌آیند تا راه‌حل‌های خود را ارائه دهند هدف نهایی غلبه بر دشمن مشترکی به نام کمبود آب است و نه غلبه بر یک کشور دیگر و فناوری آب ابزاری است که کیک منابع را بزرگ‌تر نمی‌کند اما سهم قابل استفاده از آن را افزایش می‌دهد و به عنوان مثال تکنولوژی‌های بازچرخانی آب یا شیرین‌سازی که بخش مهمی از فناوری آب مدرن هستند می‌توانند منابع جدیدی خلق کنند که پیش از این وجود نداشتند و اشتراک‌گذاری این دانش از طریق دیپلماسی فناوری آب می‌تواند تنش‌های ناشی از کمبود منابع را کاهش دهد و زمینه را برای همکاری‌های گسترده‌تر در سایر حوزه‌ها فراهم کند.

همچنین باید در نظر داشت که زیرساخت‌های مبتنی بر داده که هسته اصلی فناوری آب مدرن را تشکیل می‌دهند نیازمند پروتکل‌های مشترک و استانداردهای جهانی هستند و تدوین این استانداردها خود نیازمند دیپلماسی فعال است و حضور در یک رویداد آب بین‌المللی به متخصصان این فرصت را می‌دهد تا بر سر زبان مشترک دیجیتالی توافق کنند و اگر قرار است سیستم‌های همزاد دیجیتال در کشورهای مختلف پیاده‌سازی شوند و شاید روزی به هم متصل شوند نیاز به یک دیپلماسی فناوری آب قوی وجود دارد تا مسائل مربوط به امنیت سایبری حاکمیت داده‌ها و پروتکل‌های تبادل اطلاعات را حل و فصل کند و بدون این دیپلماسی حتی پیشرفته‌ترین فناوری آب نیز نمی‌تواند در مقیاس فرامرزی کارایی داشته باشد و همکاری‌های دوجانبه مانند مورد آمریکا و کره سنگ بنای این استانداردهای جهانی را می‌گذارند.

از سوی دیگر دیپلماسی فناوری آب به کشورها این امکان را می‌دهد که از تجربیات شکست و موفقیت یکدیگر درس بگیرند بدون اینکه هزینه‌های گزاف آن را پرداخت کنند و در هر رویداد آب که برگزار می‌شود حجم عظیمی از دانش ضمنی و تجربی منتقل می‌شود که در هیچ کتاب یا مقاله‌ای یافت نمی‌شود و وقتی مدیران سانتا کلارا با همتایان کره‌ای خود دیدار می‌کنند در حال انتقال دانشی هستند که حاصل سال‌ها آزمون و خطا در مدیریت منابع آب کره جنوبی است و این انتقال تجربه که ذیل مفهوم دیپلماسی فناوری آب قرار می‌گیرد باعث می‌شود تا سرعت نوآوری در سطح جهانی افزایش یابد و کشورها بتوانند مسیر توسعه را کوتاه‌تر کنند و به همین دلیل است که حضور فعال در هر رویداد آب معتبر برای کشورهایی که با تنش آبی مواجه هستند نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است.

جنبه اقتصادی دیپلماسی فناوری آب نیز بسیار حائز اهمیت است زیرا بازار جهانی آب بازاری چند صد میلیارد دلاری است و کشورهایی که بتوانند در حوزه فناوری آب پیشرو باشند می‌توانند سهم بزرگی از این بازار را تصاحب کنند و بنابراین دیپلماسی در اینجا به معنای بازاریابی دولتی برای شرکت‌های خصوصی و دانش‌بنیان نیز هست و وقتی یک رویداد آب برگزار می‌شود دولت‌ها اغلب پاویون‌های ملی برپا می‌کنند تا شرکت‌های خود را معرفی کنند که این دقیقاً تلاقی دیپلماسی و تجارت است و موفقیت در این عرصه نیازمند داشتن استراتژی مشخص در حوزه فناوری آب است تا بتوان محصولی قابل رقابت به جهان عرضه کرد و تعاملاتی که در این سطح شکل می‌گیرد باعث می‌شود تا جریان سرمایه به سمت پروژه‌های آبی هدایت شود و نوآوری شتاب گیرد.

در نهایت باید گفت که آینده مدیریت منابع آب جهان به شدت به موفقیت دیپلماسی فناوری آب وابسته است زیرا تغییرات اقلیمی مرز نمی‌شناسد و خشکسالی در یک منطقه می‌تواند بر زنجیره تأمین غذا و صنعت در آن سوی کره زمین اثر بگذارد و تنها راه مقابله با این چالش‌های درهم‌تنیده ایجاد شبکه‌ای از همکاری‌های فناورانه است که در آن فناوری آب به صورت عادلانه و مؤثر توزیع شود و رویداد آب به عنوان کانون‌های این شبکه عمل می‌کند و جایی است که گره‌های جدیدی در تار و پود همکاری‌های بین‌المللی زده می‌شود و اگر کشورها بتوانند اهمیت استراتژیک این نوع دیپلماسی را درک کنند و سرمایه‌گذاری لازم را بر روی توسعه و اشتراک‌گذاری فناوری آب انجام دهند می‌توان امیدوار بود که جنگ‌های آینده بر سر آب جای خود را به همکاری‌های پایدار برای مدیریت آب بدهند همان‌طور که در دره سانتا کلارا شاهد هستیم که چگونه تکنولوژی و دیپلماسی دست به دست هم داده‌اند تا امنیت آبی یکی از مهم‌ترین مناطق اقتصادی جهان را تضمین کنند و این الگویی است که باید تکثیر شود.

نقش شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها نیز در پیشبرد دیپلماسی فناوری آب انکارناپذیر است زیرا این مجموعه‌های چابک و نوآور اغلب تولیدکنندگان اصلی فناوری آب هستند و دولت‌ها در نقش تسهیل‌گر عمل می‌کنند تا این فناوری‌ها را از طریق کانال‌های دیپلماتیک به بازارهای هدف برسانند و حضور استارتاپ‌ها در یک رویداد آب و تعامل آن‌ها با سرمایه‌گذاران و مدیران دولتی سایر کشورها بخش اجرایی این دیپلماسی را شکل می‌دهد و زمانی که یک استارتاپ موفق می‌شود راهکار هوشمند خود را به یک سازمان آب خارجی بفروشد در واقع سفیر فناوری کشور خود شده است و اعتباری که کسب می‌کند به قدرت نرم کشورش می‌افزاید و این چرخه مثبت باعث می‌شود تا دولت‌ها انگیزه بیشتری برای حمایت از اکوسیستم فناوری آب داشته باشند زیرا بازدهی آن فراتر از سود اقتصادی صرف است و به ارتقای جایگاه بین‌المللی کشور کمک می‌کند.

همچنین آموزش و ظرفیت‌سازی یکی دیگر از ابعاد دیپلماسی فناوری آب است که نباید نادیده گرفته شود زیرا انتقال سخت‌افزار بدون انتقال دانش بهره‌برداری بی‌فایده است و توافقات همکاری اغلب شامل دوره‌های آموزشی و تبادل کارشناس است که در آن‌ها متخصصان با آخرین دستاوردهای فناوری آب آشنا می‌شوند و این تبادلات انسانی که اغلب در حاشیه یا در پی یک رویداد آب برنامه‌ریزی می‌شوند پیوندهای فرهنگی و حرفه‌ای عمیقی ایجاد می‌کنند که حتی در زمان تیرگی روابط سیاسی نیز می‌توانند پایدار بمانند و شبکه متخصصان آب که از طریق این دیپلماسی شکل می‌گیرد خود به یک عامل بازدارنده در برابر تنش‌ها تبدیل می‌شود زیرا این افراد زبان مشترک فنی دارند و واقعیات مدیریت منابع را بهتر از سیاستمداران درک می‌کنند.

در دنیای دیجیتال امروز داده‌ها نفت جدید نامیده می‌شوند و در بخش آب نیز داده‌های هیدرولوژیک و مصرفی ارزشی حیاتی دارند و دیپلماسی فناوری آب در حال حرکت به سمت ایجاد پروتکل‌هایی برای اشتراک‌گذاری امن این داده‌ها است و تصور کنید که مدل‌های پیش‌بینی سیلاب یا خشکسالی بتوانند با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای و زمینی کشورهای مختلف و با کمک هوش مصنوعی دقیق‌ترین هشدارها را صادر کنند و این سطح از همکاری نیازمند اعتماد و زیرساخت‌های فنی مشترک است که تنها از طریق دیپلماسی فناوری آب قابل دستیابی است و هر رویداد آب فرصتی است برای برداشتن گامی به سوی این آینده یکپارچه که در آن فناوری آب در خدمت بشریت و نه در انحصار یک گروه خاص قرار گیرد.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که دیپلماسی فناوری آب یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای قرن بیست و یکم است و کشورهایی که نتوانند خود را با این پارادایم جدید تطبیق دهند و در تولید یا بکارگیری فناوری آب ناتوان باشند در آینده با چالش‌های امنیتی و اقتصادی جدی مواجه خواهند شد و انزوا در این حوزه به معنای آسیب‌پذیری در برابر تغییرات اقلیمی است در حالی که مشارکت فعال در شبکه جهانی آب و حضور مؤثر در هر رویداد آب می‌تواند تاب‌آوری ملی را افزایش دهد و مسیر توسعه پایدار را هموار سازد و نمونه‌هایی مانند همکاری‌های بین‌المللی در حوزه همزاد دیجیتال چراغ راهی هستند که نشان می‌دهند چگونه می‌توان با تکیه بر خرد جمعی و نوآوری بر سخت‌ترین چالش‌های طبیعی غلبه کرد.

تحول دیجیتال در صنعت آب که هسته مرکزی بحث ما را تشکیل می‌دهد تنها یک تغییر ابزاری نیست بلکه تغییری در نگرش حکمرانی است و فناوری آب ابزارهایی را در اختیار حاکمان قرار می‌دهد که شفافیت و پاسخگویی را افزایش می‌دهد و دیپلماسی فناوری آب با ترویج این ابزارها به نوعی حکمرانی خوب آب را در سطح جهانی گسترش می‌دهد و وقتی کشوری تکنولوژی پایش بلادرنگ منابع را از کشور دیگری دریافت می‌کند در واقع استانداردهای مدیریتی خود را نیز ارتقا می‌دهد و این ارتقای استانداردها که ریشه در تعاملات شکل‌گرفته در رویداد آب دارد به نفع کل جامعه جهانی است زیرا مدیریت صحیح آب در هر نقطه از زمین به حفظ تعادل اکولوژیکی سیاره کمک می‌کند.

در پایان باید تأکید کرد که موفقیت دیپلماسی فناوری آب نیازمند نگاهی جامع‌نگر است که در آن فناوری نه به عنوان هدف بلکه به عنوان وسیله‌ای برای رفاه انسان و حفظ محیط زیست دیده شود و رویداد آب باید بستری باشد برای گفتگوهای اخلاقی درباره نحوه استفاده از فناوری آب تا اطمینان حاصل شود که این پیشرفت‌ها شکاف طبقاتی را تعمیق نمی‌کنند و دسترسی به آب سالم را برای همه تضمین می‌نمایند و تنها در این صورت است که دیپلماسی فناوری آب می‌تواند به رسالت واقعی خود که ایجاد جهانی امن‌تر و آبادتر است عمل کند و همکاری‌هایی نظیر آنچه میان دره سانتا کلارا و K-water می‌بینیم تنها آغاز راهی طولانی و پرفراز و نشیب اما امیدوارکننده به سوی آینده‌ای روشن‌تر برای منابع آب جهان است.