نامزدی مستند «تِنگ» در جایزه جهانی فیلم آب ۲۰۲۵؛ بازگشت به آینده با فناوری‌های باستانی آب

در عصری که تغییرات اقلیمی و بحران آب، پایدارترین اکوسیستم‌های جهان را به چالش کشیده است، بازگشت به خرد نیاکان و فناوری‌های باستانی آب (AHTs) نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت است. خبرهای رسیده حاکی از آن است که فیلم مستند «تِنگ» (The Teng)، روایتی از هوشمندی مردم سیستان در مدیریت باد و آب، به‌طور رسمی نامزد دریافت جایزه فیلم آب ۲۰۲۵ (Water Film Prize) شده است. این رویداد که تحت عنوان «بازگشت به آینده ما» برگزار می‌شود، تلاشی است برای پیوند دادن مدیریت منابع آب مدرن با ریشه‌های تاریخی آن. مرکز بینش آب ایران در این گزارش اختصاصی به بررسی ابعاد این موفقیت و اهمیت آن در دیپلماسی آب می‌پردازد.

نکات کلیدی خبر

• نامزدی رسمی فیلم «The Teng» در رقابت معتبر Water Film Prize 2025 با موضوع «سرزمین‌های خشک و فناوری‌های باستانی آب».
• تمرکز رقابت امسال بر سیستم‌های مدیریت آب تاریخی (AHTs) نظیر قنات‌ها و آب‌انبارها برای الهام‌بخشی به راه‌حل‌های مدرن.
• موضوع فیلم: واکاوی دانش بومی سیستان در مدیریت محیط‌زیست و مقابله با طوفان‌های شن.
• همکاری علمی و حمایت موسسه آموزش آب IHE Delft از فرآیند تولید اثر.

بخش اول: اعلام نامزدی و جزئیات رقابت جهانی

فیلم مستند «تِنگ» توانسته است نظر هیئت داوران جایزه فیلم آب ۲۰۲۵ را جلب کرده و در لیست نامزدهای نهایی بخش «بازگشت به آینده ما — سرزمین‌های خشک و فناوری‌های باستانی آب» قرار گیرد. این رقابت که توسط پلتفرم جهانی “Let’s Talk About Water” برگزار می‌شود، امسال با تمرکز ویژه‌ای بر فناوری‌های باستانی آب (Ancient Hydro-Technologies – AHTs) طراحی شده است.

هدف اصلی این رویداد، شناسایی و معرفی سیستم‌های مدیریت آبی است که تمدن‌ها را برای هزاران سال پایدار نگه داشته‌اند. این سیستم‌ها نه تنها تأمین‌کننده امنیت آبی بوده‌اند، بلکه عاملی برای تقویت انسجام اجتماعی، حفظ تنوع زیستی و ایجاد هماهنگی میان جوامع و محیط‌زیست در خشک‌ترین مناطق جهان محسوب می‌شوند. این رقابت از فیلمسازان خواسته است تا نشان دهند چگونه این نوآوری‌های کهن می‌توانند الهام‌بخشِ راهکارهای مدرن برای تغییر اقلیم باشند.

بخش دوم: «تِنگ»؛ روایتی از سیستان و دانش بومی

فیلم «تِنگ» با تمرکز بر جغرافیای منحصر‌به‌فرد سیستان، به بررسی روش‌های سنتی توسعه‌یافته توسط مردم این خطه برای مقابله با شن‌های روان و طوفان‌های شن شدید می‌پردازد. این اثر فراتر از یک مستند توصیفی، یک مطالعه موردی در باب مدیریت محیط‌زیست است که نشان می‌دهد چگونه دانش بومی، عمیقاً در میراث فرهنگی و سبک زندگی مردم ریشه دارد.

در این فیلم، تلاش شده است تا تکنیک‌های بومی که حاصل قرن‌ها آزمون و خطا در یکی از سخت‌ترین اقلیم‌های جهان هستند، به عنوان الگویی برای تاب‌آوری معرفی شوند. سازندگان این اثر عبارتند از: آلما اماموویچ-ایوانوف (کارگردان و تدوین)، محمدرضا جرکه (تصویربردار و نویسنده) و احمد عباسی (تصویربردار هوایی).

بخش سوم: حمایت‌های بین‌المللی و علمی

یکی از نقاط قوت این پروژه، پشتوانه علمی آن است. فیلم «The Teng» با حمایت ارزشمند و راهبردی موسسه آموزش آب IHE Delft (موسسه آموزش آب یونسکو-هلند) تولید شده است. راهنمایی‌ها و منابع تخصصی ارائه‌شده توسط این موسسه معتبر، نقشی کلیدی در غنای محتوایی فیلم و انطباق آن با استانداردهای علمی روز دنیا داشته است. این همکاری نشان‌دهنده اهمیت پیوند میان نهادهای آکادمیک و هنرمندان برای ترویج سواد آبی در سطح جهانی است.

تحلیل اختصاصی تیم Water Insight Hub – مرکز بینش آب ایران

«ما در نقطه‌ای از تاریخ ایستاده‌ایم که فناوری‌های مدرن به‌تنهایی قادر به حل بحران‌های پیچیده آبی نیستند. نامزدی فیلم‌هایی مانند «تِنگ» در مجامع جهانی، یک پیام روشن دارد: آینده‌ی امنیت آبی جهان، در گرو بازخوانی مهندسی‌شده‌ی گذشته است. این فیلم‌ها صرفاً تصویر نیستند؛ بلکه نقشه‌هایی برای تاب‌آوری در برابر تغییر اقلیم‌اند.»

بازگشت استراتژیک به فناوری‌های باستانی (AHTs)

تمرکز جوایز جهانی بر “فناوری‌های باستانی آب” یک تغییر پارادایم در حکمرانی آب محسوب می‌شود. جهان پس از دهه‌ها تکیه بر سازه‌های خاکستری (سدهای بتنی و انتقال آب)، اکنون به کارآمدی سازه‌های آبی تاریخی ایران و مناطق خشک پی برده است. سیستان، با پیشینه‌ای غنی در مدیریت باد و آب، نمونه‌ای بارز از “سازگاری” به جای “مقابله” با طبیعت است. تحلیلگران مرکز بینش آب ایران معتقدند که مستندسازی این دانش در قالب فیلم، گامی نخست برای مهندسی معکوس این فناوری‌ها و بومی‌سازی فناوری آب مدرن بر اساس اصول کهن است.

نقش هنر در امنیت و دیپلماسی آب

حضور یک اثر با محوریت سیستان در این رقابت، ابعادی فراتر از سینما دارد. این رویداد فرصتی برای دیپلماسی آب است تا روایت ایران را از “کشور درگیر بحران” به “کشور دارای راه‌حل‌های تاریخی” تغییر دهد. وقتی یک متخصص حوزه آب یا سیاست‌گذار جهانی فیلمی درباره دانش بومی سیستان می‌بیند، درک می‌کند که مردم این منطقه نه قربانیان منفعل، بلکه مهندسان تاب‌آوری بوده‌اند.

نکته‌ای که در اخبار مربوط به این جایزه برجسته شده، “انسجام اجتماعی” است. فناوری‌های باستانی آب در ایران، همواره پیوستی اجتماعی داشته‌اند. فیلم «تِنگ» با به تصویر کشیدن این انسجام در مقابله با طوفان‌های شن، به متخصصان حوزه آب یادآوری می‌کند که هیچ پروژه فنی بدون پذیرش و مشارکت جامعه محلی پایدار نخواهد ماند.

دیدن نام ایران در فهرست نامزدهای نهایی جایزه جهانی فیلم آب، مایه مباهات است. این دستاورد نشان می‌دهد که «خرد ایرانی» مرزهای زمان و مکان را درنوردیده است. امروز جهان به احترام دانشی کلاه از سر برمی‌دارد که نیاکان ما در دل کویرهای ایران کاشته‌اند. افتخار می‌کنیم که راویانِ قصه‌های این سرزمین، تصویر واقعی ایران را به‌عنوان مهد تمدن و تدبیر، در قاب سینمای جهان به نمایش می‌گذارند.